فیستول مقعدی یک بیماری آزاردهنده با طول درمان زیاد است که علیرغم جراحی با عود مکرر همراه است . درمان با لیزر یک روش نوین جهت کاهش عوارض و بهبودی سریعتر این بیماری میباشد.
فیستول چیست ؟
معنی فیستول در پزشکی یعنی مجرا یا راهی که بصورت غیرطبیعی و کاذب بین یک ارگان توخالی بدن مثل روده یا مثانه با یک ارگان توخالی دیگر یا پوست ایجاد میشود. فیستول مقعد یک کانال باریک با طول متفاوت بین انتهای روده با پوست است .
علت ایجاد فیستول مقعدی
- علت در اغلب موارد بعلت عفونت و آبسه ناحیه مقعد میباشد .
- از علل دیگر آن میتوان بیماری کرون , دیورتیکولیت روده , کولیت اولسروز , هیدرآدنیت چرکی که عفونت غدد عرق پوست است نام برد.
- جراحی ناحیه مقعد , تروما و آسیب مقعد , ایدز , بیماری مقاربتی , سل , سرطان انتهای روده علل کمتر شایع است.
فیستول چگونه ایجاد میشود؟
آبسه دور مقعد در مسیر گسترش خود به سمت پوست پیشروی کرده و نهایتا خودبخود باز شده و تخلیه میشود و یا توسط پزشک با چاقو تخلیه انجام میشود. آبسه در بسیاری از موارد در صورت درمان مناسب کاملا بهبودی یافته و به فیستول مقعدی منجر نمیشود. ولی در مواردی که درمان ناقص است و یا درمان مناسب نیست این عفونت بصورت مزمن ادامه می یابد و مجرایی دایمی بین سر داخلی فیستول در داخل روده با سرخارجی فیستول در پوست دور مقعد ایجاد میشود . سر خارجی مجرا بسته به وسعت آبسه قبلی , در هر فاصله ای از لبه مقعد میتواند ایجاد شود و گاهی منفذ خروجی فیستول به دستگاه تناسلی خارجی یا باسن باز میشود.
انواع فیستول
- میتواند ساده و یا پیچیده باشد .
- براساس اینکه مسیر فیستول از داخل اسفنکتر مقعد رد شود یا مسیر مستقیم یا منحنی داشته باشد تقسیم بندی میشود.
- تقسیم بندی فیستول مقعدی جهت انجام درمان مناسب بسیار مهم میباشد.
- ساده ترین فیستول برای درمان , فیستول زیر مخاطی و شایع ترین نوع آن فیستول اینتراسفنکتریک است .
علایم فیستول مقعدی شامل :
- وجود منفذی در پوست که دایم ترشحات چرکی بدبو , خونابه و حتی مدفوع از آن خارج میشود .
- درد مزمن در ناحیه که با حاد شدن بیماری تشدید میشود.
- ناراحتی و التهاب و قرمزی پوست
- سوزش و خارش پوست
- علایم تکرار شونده آبسه
- درد موقع دفع ادرار و مدفوع
- تب
در نهایت احتمال بسته شدن خودبخود فیستول بسیار کم بوده و در اغلب موارد پس از یک دوره بدون علامت که بیمار تصور میکند بهبود یافته مجددا بیماری شعله ور میشود در مواردی با بسته شدن سر خارجی فیستول بعد از مدتی , از یک ناحیه دیگر از پوست به بیرون راه پیدا میکند . فیستول مقعدی درمان نشده در دراز مدت میتواند به سرطان منجر شود.
روشهای تشخیصی :
تشخیص با معاینه بالینی داده میشود.جهت بررسی مسیر فیستول و تعیین پلن دقیق و مناسب درمانی برای هر بیمار, انجام فیستولوگرافی و یا ام ار ای و اندو سونوگرافی و گاهی کولونوسکوپی ضروری میباشد.
روشهای درمانی:
تمام روشهای درمانی و جراحی برای این بیماری به منظور درمان کامل فیستول بدون آسیب رساندن به عضله اسفنکتر مقعدی که مسئول اختیار در دفع گاز و مدفوع است ابداع شده است . با این وجود احتمال ایجاد بی اختیاری در تمام روش ها تا حدودی وجود دارد.
جراحی
- در فیستول مقعدی ساده با مسیر کوتاه و مستقیم تخریب کامل مسیر فیستول با باز کردن کامل سقف مجرا و تراشیدن کف مجرا انجام میشود.
- در فیستول پیچیده مسیر و سقف فیستول را باز و دور عضله اسفنکتر درگیر در مسیر فیستول نخ یا سیمی بنام ستن بسته میشود و عضله قطع نمیشود تا بیمار دچار بی اختیاری نشود و ممکن است چند بار گره نخ را سفت تر کنیم تا نخ کم کم عضله را ببرد و خارج شود . با این روش عضله کم کم قطع و توسط بدن بازسازی میشود و فرد دچار عارضه بی اختیاری نمیشود.
- روش دیگر بستن سر داخلی فیستول با جراحی و تخریب کانال و ایجاد مسیر تخلیه خوب درسوراخ خارجی است تا فیستول کم کم بسته شود موفقیت این روش کمتر میباشد.
تزریق چسب بافتی
به مسیر فیستول نوعی چسب بافتی یا فوم تزریق میشود تا بسته شود شکست درمانی آن زیاد است.
درمان با لیزر
- در این روش منفذ بیرونی فیستول مقعدی برداشته میشود.
- با سیم پروب , مسیر فیستول مشخص و کمی گشاد میشود.
- با مایع مخصوص و آب اکسیژنه مسیر فیستول شستشو داده شده تا تعداد باکتری ها به حداقل برسد.
- سپس وایر یا سیم مخصوص لیزر به داخل فیستول هدایت شده و از ابتدای مسیر تا انتها توسط لیزر سوزانده و مسدود میشود.
- این روش برای فیستولهای با مسیر کوتاه و مستقیم یا با انحنای حداقل روش مناسبی میباشد.
- نتیجه خوبی حاصل شده واحتمال آسیب اسفنکتر پایین میباشد.
محل انجام جراحی
- در اتاق عمل با بیهوشی عمومی یا بی حسی نخاعی انجام میشود .
- انجام جراحی در مطب روش مناسبی نیست.
- جراحی و درمان توسط متخصص جراحی عمومی انجام میشود.
مراقبت های بعد از عمل
شامل شستشوی محل عمل با اب بتادینه , مصرف ملین و آنتی بیوتیک و در صورت لزوم مصرف مسکن است.
عوارض جراحی فیستول مقعدی
مهمترین عارضه طولانی مدت تمام این روشهای درمانی عود فیستول و بی اختیاری بعلت آسیب اسفنکترمیباشد .
