وقتی فرد نتواند روی دفع مدفوع و خروج گاز روده کنترل داشته باشد به آن بی اختیاری گفته میشود. بی اختیاری مقعدی که به آن بی اختیاری روده هم گفته میشود یک وضعیت بسیار ناراحت کننده است که روی کیفیت زندگی فرد تاثیر گذاشته و نیاز به کنترل و درمان پزشکی دارد. این وضعیت میتواند از حالت گاهگاهی نشت مدفوع موقع خروج گاز روده تا بی اختیاری کامل مدفوع وجود داشته باشد.
بی اختیاری مقعدی چه علائمی دارد؟
- ممکن است در جریان اسهال شدید فرد دچار این عارضه شود و بعد از بهبودی اسهال, کامل از بین برود.
- در بعضی افراد در اکثر مواقع هنگامی که احساس دفع میکنند تا خود را به دستشویی برسانند مدفوع خارج شده است این یک نوع از بی اختیاری است.
- در بعضی افراد با اینکه احساس دفع وجود ندارد ولی مدفوع خودبخود تخلیه میشود این نوع دیگری از بی اختیاری است.
- بی اختیاری موقت یا دائمی به خروج گاز روده وجود دارد.
بیشتر بخوانید : بیماریهای ناشی از یبوست مزمن
علل بی اختیاری مقعدی
در اکثر موارد بیشتر از یک دلیل برای بی اختیاری مدفوع وجود دارد، شایع ترین علل عبارتند از:
1- آسیب عضلات اسفنکتر مقعد
اسفنکتر مقعد که وظیفه آن بستن مقعد و ممانعت از خروج گاز و مدفوع است از عضلاتی تشکیل شده که دور مقعد و انتهای روده پیچیده و دو نوع عضلات ارادی و غیر ارادی دارد. عضله غیر ارادی اولین لایه عضلانی دور مقعد است و مانع از خروج بی اختیار گاز میشود. عضله ارادی لایه دوم عضله دور مقعد است و بصورت ارادی باز شده و اجازه دفع مدفوع را میدهد. آسیب به اسفنکتر اکثرا موقع زایمان طبیعی سخت و دادن برش اپیزیوتومی ایجاد میشود. میتواند بعلت آسیب با جسم برنده هم ایجاد شود.
2- آسیب اعصاب ناحیه
اعصابی که وجود مدفوع را در انتهای روده حس میکنند یا اعصابی که عضلات اسفنکتر را کنترل میکنند ممکن است در موارد زیر آسیب دیده و منجر به بی اختیاری شوند:
- زایمان طبیعی، زور زدن هنگام دفع، یبوست طولانی مدت
- آسیب نخاعی، سکته مغزی
- دیابت، بیماری ام اس
3- یبوست مزمن
تجمع مدفوع سفت و حجیم در انتهای روده باعث کشیده شدن عضلات اسفنکتر شده و آن را ضعیف میکند و همچنین مدفوع شل میتواند از دور و بر توده مدفوع تجمع یافته به بیرون نشت کند. زور زدن جهت دفع مدفوع سفت در طولانی مدت باعث آسیب اعصاب ناحیه میشود و بی اختیاری در دراز مدت ایجاد خواهد شد.
4- اسهال
مدفوع شل سنگین تر از مدفوع طبیعی است و نگه داشتن آن در رکتوم بخصوص در صورت وجود بی اختیاری قبلی سخت تر است.
5- هموروئید پیشرفته
وجود بالشتک هموروئیدی داخل مقعد بخصوص وقتی چند عدد باشد اجازه نمیدهد مقعد بخوبی بسته شود و مدفوع به بیرون نشت میکند.
6- جراحی ناحیه مقعد
جراحی هموروئید و فیستول و شقاق میتواند به اعصاب و عضلات ناحیه آسیب زده بی اختیاری نسبی ایجاد شود. در جراحی هموروئید با لیزر احتمال این آسیب کمتر است.
7- پرولاپس رکتوم
در این بیماری مخاط و گاهی تمام جدار انتهای روده شل شده با حرکت مدفوع با پایین به سمت مقعد حرکت میکند. بعلت این کشیدگی اعصاب و عضلات ناحیه در طولانی مدت آسیب دیده بی اختیاری ایجاد میشود. بنابر این بیماری پرولاپس رکتوم باید تحت درمان قرار بگیرد تا این عارضه ایجاد نشود.
8- کاهش ظرفیت انتهای روده
این عارضه بعلت جراحی، رادیوتراپی، بیماری التهابی روده ایجاد میشود که دیواره روده سفت شده و نمیتواند به اندازه کافی گشاد شده و مدفوع را نگه دارد و مدفوع به بیرون نشت میکند.
بیشتر بخوانید: جراحی هموروئید با لیزر
چه افرادی در معرض این عارضه هستند؟
- در افراد بالای 65 سال
- در زنان بیشتر دیده میشود. زایمان طبیعی و دریافت هورمون زنانه در دوران یائسگی از علل آن است.
- افراد دیابتی، بیماران ام اس، جراحی ستون فقرات بعلت آسیب عصبی
پیشگیری از بی اختیاری دفع
- پیشگیری از یبوست
- درمان اسهال مزمن
- تغییر عادات دفع مدفوع با عدم زور زدن موقع دفع و عدم نشستن طولانی مدت در دستشویی جهت دفع مدفوع
- کنترل دیابت
- عدم استفاده از دست جهت خارج کردن مدفوع
- جلوگیری از آمیزش مقعدی
شایع ترین علت بی اختیاری مقعدی در زنان چیست ؟
شایع ترین دلیل بی اختیاری دفع در زنان آسیب های عصبی عضلانی حین زایمان طبیعی میباشد .
آیا بی اختیاری مقعدی مورد شایعی میباشد ؟
در یک تا سه درصد افراد جامعه دیده میشود . بیشتر در افراد مسن شایع میباشد .
بی اختیاری مدفوع بعلت یبوست مزمن چگونه درمان میشود ؟
مصرف پسیلیوم و متیل سلولز چند بار در روز به رفع بی اختیاری کمک میکند . بهتر است توسط پزشک متخصص تجویز شود و از خود درمانی پرهیز شود .
برای اطلاع از انواع جراحی ها از قبیل جراحی هموروئید با لیزر توسط متخصص هموروئید خانم می توانید از طریق وب سایت با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
